Analizując koszty danej choroby, zazwyczaj ograniczamy je do wydatków związanych z kupnem lekarstw, cen porad lekarskich, czy kosztów niezbędnej rehabilitacji. Eksperci firmy doradczej EY zwracają jednak uwagę, że choroby generują nie tylko koszty bezpośrednie, ale mają też negatywny wpływ na całą gospodarkę.
W raporcie „Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia”, zaprezentowanym na Forum Ekonomicznym w Krynicy doradcy EY wskazują, że koszty bezpośrednie takie jak koszty leków, porad i rehabilitacji związane z leczeniem danej choroby nie dają właściwego obrazu konsekwencji choroby dla gospodarki. Pełna analiza skutków zachorowań wymaga uwzględnienia kosztów pośrednich. Czyli np. nieobecności w pracy lub obniżonej wydajności chorego, które wpływają na obniżenie produkcji w gospodarce.
– Choroby wpływają na zdolność ludzi do wykonywania pracy, a w konsekwencji na wielkość wytwarzanej przez nich produkcji. To z kolei niesie konsekwencje dla pracodawców, bo spada ich sprzedaż i zyski; dla pracowników, bo obniżają się ich wynagrodzenia; a także dla sektora finansów publicznych, do którego wpływa mniej podatków i składek. Dodatkowo rosną wydatki na zasiłki chorobowe i świadczenia rentowe. Analiza kosztów związanych tylko z bezpośrednim leczeniem pacjentów nie wystarczy, by poznać ekonomiczne konsekwencje związane z chorobami – mówi Łukasz Zalicki, Partner w firmie doradczej EY i ekspert ds. rynku zdrowia.
- Uwzględnianie kosztów pośrednich choroby ma istotne znaczenie przy ocenie technologii medycznych, takich jak leki czy programy zdrowotne. Technologie te przyczyniają się do poprawy stanu zdrowia, jakości życia pacjenta i jego zdolności do pracy. Rozpatrywanie kosztów pośrednich w procesie podejmowania decyzji refundacyjnych pozwoliłoby na pełniejszą ocenę konsekwencji choroby ponoszonych przez całe społeczeństwo, a nie tylko przez budżet państwa przeznaczony na ochronę zdrowia” - wyjaśnia Paweł Sztwiertnia, Dyrektor Generalny Związku Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA
Jak liczyć koszty pośrednie?
Dotychczas trudno było rzetelnie oszacować koszty pośrednie chorób. Jak skutecznie je mierzyć pokazali eksperci EY w swoim raporcie. I tak, na przykład, okazuje się, że grypa kosztuje polską gospodarkę przeciętnie 0,8 mld zł rocznie.
Zaproponowane podejście czerpie z doświadczeń międzynarodowych, a ze względu na swoją kompleksowość i szczegółowość jest rozwiązaniem pionierskim. Istotne jest również to, że wypracowanie tej metodyki było szeroko konsultowane z licznymi instytucjami, w tym: Ministerstwem Zdrowia, NFZ, Agencją Oceny Technologii Medycznych, ZUS-em, Kancelarią Premiera Rady Ministrów, Ministerstwem Finansów, Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, a także Warszawskim Uniwersytetem Medycznym. W procesie konsultacji uczestniczyli także przedstawiciele środowiska firm farmaceutycznych, w tym przede wszystkim Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA.
Po co liczyć koszty pośrednie?
Wiedza na temat pełnych kosztów związanych z leczeniem danej choroby jest niezbędna do racjonalnego dysponowania środkami publicznymi na ochronę zdrowia. Z uwagi na to, że do tej pory nie ma ustalonego sposobu liczenia kosztów pośrednich, w praktyce o podziale środków publicznych decyduje niepełna analiza korzyści i kosztów zastosowania danej technologii medycznej. Pełniejsza analiza, uwzględniająca zaproponowaną metodykę liczenia kosztów pośrednich, będzie sprzyjać bardziej efektywnemu wykorzystaniu środków publicznych.
- Dopiero ocena kosztów pośrednich pozwala na rzetelne określenie, czy dana technologia medyczna jest droższa czy tańsza niż alternatywne rozwiązanie. Czasem programy czy leki, których cena rynkowa jest niska, mogą w rachunku uwzględniającym koszty pośrednie okazać się drogie, gdyż są mniej skuteczne od pozornie droższych, ale trwalszych i skuteczniejszych rozwiązań – mówi Łukasz Zalicki. – Można szukać analogii do budowy dróg. Wiadomo, że budowa autostrady to ogromny koszt. Lepiej to jednak zrobić dobrze – z wysokiej jakości materiałów i stosując nowoczesne technologie – niż użyć najtańszych materiałów i płacić za poprawki po kilku miesiącach funkcjonowania drogi – wyjaśnia.
W nadchodzących dekadach, głównie ze względu na zmiany demograficzne, będziemy mieć do czynienia ze znacznym wzrostem zapotrzebowania na świadczenia medyczne finansowane ze środków publicznych. Jednocześnie spadek liczby osób w wieku produkcyjnym będzie ograniczać wzrost wpływów do NFZ ze składek zdrowotnych. Będzie to rodzić napięcia finansowe, więc szczególnie ważne jest to, żeby posiadane pieniądze rozdysponowywać w maksymalnie efektywny sposób. Osiągnięciu tego celu powinno sprzyjać ocenianie technologii medycznych z uwzględnieniem ich wpływu na obniżenie kosztów pośrednich choroby.
- Włącznie analizy kosztów pośrednich do ceny HTA w istotny sposób poszerzyłoby zasób informacji, którymi dysponują podmioty podejmujące decyzje o finansowaniu technologii medycznych ze środków publicznych. Świadomość tego, w jakim zakresie dana technologia przyczynia się do redukcji kosztów pośrednich, sprzyja efektywniejszemu zarządzaniu środkami publicznymi przeznaczonymi na cele zdrowotne, co ma szczególne znaczenie w kontekście niekorzystnych tendencji demograficznych w Polsce -dodał Paweł Sztwiertnia, Dyrektor Generalny Związku Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA
Umocowanie instytucjonalne analizy kosztów pośrednich
To, że będziemy posiadać wiedzę, jak liczyć koszty pośrednie w sektorze zdrowia nie jest wystarczające do tego, by racjonalnie wykorzystywać środki publiczne. Potrzebne są bowiem także zmiany regulacji prawnych, w wyniku których analiza kosztów pośrednich stałaby się nieodłącznym elementem procesu decyzyjnego o finansowaniu technologii medycznej ze środków publicznych.
O raporcie „Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia”
Raport „Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia” został przygotowany przez firmę doradczą EY w ramach programu EY Sprawne Państwo. Celem programu Sprawne Państwo jest inicjowanie i wspieranie działań na rzecz poprawy funkcjonowania instytucji publicznych w Polsce. Poprzez program, firma doradcza EY aktywnie włącza się do publicznej debaty nad reformą państwa. Program adresowany jest w szczególności do środowisk politycznych, naukowych, gospodarczych oraz organizacji pozarządowych.
O INFARMA
Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA reprezentuje 32 działające w Polsce wiodące firmy sektora farmaceutycznego, prowadzące działalność badawczo-rozwojową i produkujące leki innowacyjne, w tym biotechnologiczne. INFARMA jest członkiem European Federation of the Pharmaceutical Industries and Associations (EFPIA). www.infarma.pl
