Raport Ernst & Young: Specjalne Strefy Ekonomiczne po 2020 roku. Analiza dotychczasowej działalności oraz perspektywy funkcjonowania

Od ponad 15 lat Specjalne Strefy Ekonomiczne stymulują rozwój przemysłu i usług w wielu sektorach polskiej gospodarki. Stanowią istotną zachętę inwestycyjną dla wielu firm. Ich rozwój przyczynia się do rozwoju gospodarczego kilkunastu regionów Polski. Obecnie zakłada się, że SSE zakończą działalność w roku 2020. Wyniki badania opracowanego przez Ernst & Young pokazują, że bez wydłużenia okresu działalności stref nie ma co liczyć na reinwestycje u ponad połowy firm obecnych w SSE.

Polska na mapie inwestycyjnej świata

W ankiecie przeprowadzonej przez Ernst & Young w 2011 r. Polska zajęła 1 miejsce w Europie Środkowo-Wschodniej oraz 7 miejsce na tle całej Europy pod względem liczby pozyskanych inwestycji zagranicznych. Tak dobry wynik możliwy był przede wszystkim dzięki stosunkowo silnej i odpornej na kryzys gospodarce. Istotną rolę odegrał też szeroki dostęp do wykształconej kadry pracowniczej, duży rynek wewnętrzny i dobra lokalizacja w Europie. Z kolei Europa uplasowała się jako drugi po Chinach najatrakcyjniejszy kierunek ekspansji bezpośrednich inwestycji zagranicznych, głównie dzięki wysokiej jakości kapitału ludzkiego. Jednak aktualna destabilizacja części gospodarek europejskich, jak również wysokie koszty pracy mogą w kolejnych latach zniechęcać potencjalnych inwestorów do lokowania inwestycji na starym  kontynencie.

Znaczenie podatkowych ulg proinwestycyjnych

Ulgi podatkowe są bardzo powszechnie wykorzystywane w polityce przemysłowej wielu krajów jako środek promujący realizację nowych inwestycji. Udzielają ich nie tylko kraje rozwijające się, rywalizujące o napływ zagranicznych inwestycji, ale też kraje wysoko rozwinięte. Wydaje się zatem, że rezygnacja z tego instrumentu wsparcia w Polsce mogłaby zagrozić w przyszłości utrzymaniu przez nasz kraj wysokiej oceny wśród inwestorów zagranicznych. Badania empiryczne jednoznacznie wskazują na pozytywną korelację między wielkością udzielonej pomocy publicznej (w tym w formie zwolnień podatkowych) a wielkością inwestycji w danym kraju.

Raport Ernst & Young: SSE po 2020 roku - analiza dotychczasowej działalności i konsekwencje ich dalszego funkcjonowania

Raport, opracowany pod kierownictwem Pawła Tynela – Dyrektora Działu Ulg i Dotacji Inwestycyjnych Ernst & Young, ‘Specjalne Strefy Ekonomiczne po 2020 roku. Analiza dotychczasowej działalności oraz perspektywy funkcjonowania’ przedstawia wpływ działalności SSE w Polsce na wyniki gospodarcze, zawiera również propozycję rozwiązania z zakresu dalszego funkcjonowania stref, po roku 2020. Przedstawione w raporcie opinie przedsiębiorców na temat funkcjonowania SSE zostały uzyskane w ramach ankiety przeprowadzonej wśród inwestorów strefowych. W badaniu wzięło udział 215 podmiotów reprezentujących wszystkie 14 stref i wszystkie główne branże, do których należą przedsiębiorstwa funkcjonujące w ramach SSE.

Raport Ernst & Young daje materiał do rzeczowej oceny dotychczasowej działalności stref w Polsce, ale przede wszystkim stanowi merytoryczny fundament do dyskusji o perspektywach ich funkcjonowania. Jasno z niego wynika w jaki sposób strefy przyczyniają się do zmniejszenia bezrobocia oraz zwiększenia dobrobytu w porównaniu do regionów, gdzie stref nie ma. W naszej analizie dokładnie też widać, że atrakcyjność stref z upływem czasu spada i jeśli chcemy być konkurencyjni w walce o inwestorów i ich projekty, musimy odpowiedzieć na zgłaszane przez firmy postulaty. Co jest istotne, decyzja w zakresie wydłużenia stref leży po stronie polskiej - mówi Paweł Tynel, Dyrektor w Dziale Ulg i Dotacji Inwestycyjnych Ernst & Young, autor raportu. 

Dotychczasowe efekty funkcjonowania SSE w Polsce

Działające od 1995 r. SSE w Polsce przyczyniły się do osiągnięcia następujących rezultatów (wg stanu na 31 grudnia 2010 r.):

Przeprowadzona przez Ernst & Young analiza ekonometryczna wpływu funkcjonowania SSE w Polsce na wyniki gospodarcze na poziomie podregionów i powiatów wykazała między innymi następujące efekty:

• W regionach, w których funkcjonują strefy, stopa bezrobocia jest przeciętnie niższa o 1,5 do 2,8 pkt proc. w przypadku podregionów oraz 2,3 do 2,9 pkt proc. w przypadku powiatów.
• W podregionach, w których funkcjonują strefy, poziom PKB per capita jest wyższy przeciętnie o ok. 1300 do 2500 PLN niż w pozostałych podregionach. Oznacza to, iż w podregionach gdzie jest strefa wskaźnik PKB per capita jest wyższy od 3,9% do 7,5% przeciętnego PKB per capita Polski niż w pozostałych podregionach.

Brak możliwości ustalenia jakiego typu wsparcie będzie dostępne w perspektywie kilku następnych lat utrudnia strategiczne planowanie inwestycji w Polsce. Na tym tle pomoc w strefach zdecydowanie wyróżnia się na korzyść, z uwagi na przewidywalność zasad wsparcia, jego dostępność oraz potencjalnie wysoką wartość.

Perspektywy dla polskich stref

Polskie SSE już teraz zaczynają tracić na atrakcyjności – pomimo perspektywy istnienia przez kolejnych ponad 9 lat, do końca 2020 r. Z roku na rok zwolnienie strefowe będzie coraz mniej atrakcyjne dla inwestorów. Spadek zainteresowania strefami będzie oczywiście postępował w różnych branżach w różnym tempie – w zależności od stopnia ich rentowności. Tym niemniej, zjawisko to będzie odczuwalne we wszystkich sektorach i w pewnym momencie – w zależności od rentowności danego sektora – wpłynie na spadek nowych inwestycji w SSE.

Przeprowadzone przez Ernst & Young badanie wskazało następujące trendy:

• Ponad połowa aktualnych inwestorów strefowych deklaruje, iż nie planuje realizacji nowych projektów inwestycyjnych na terenach SSE w przypadku ich funkcjonowania tylko do 2020 r., ale aż 81% badanych deklaruje gotowość przeprowadzenia nowych inwestycji, jeśli strefy działałyby dłużej. Fakt wydłużenia działalności SSE stanowi więc bezpośredni czynnik decydujący o atrakcyjności stref.
• Jako główną korzyść prowadzenia działalności w strefach aż 96,7% badanych wskazało zwolnienie z podatku dochodowego.

Wydłużenie działalności stref byłoby więc pozytywnym sygnałem dla tych inwestorów, którzy dopiero zastanawiają się nad wejściem do strefy. Ponad 9 lat pozostałe do końca okresu funkcjonowania stref nie gwarantuje pełnego skonsumowania istotnej części zwolnienia podatkowego przysługującego przedsiębiorcy strefowemu, co podważa atrakcyjność stref i samego zwolnienia jako zachęty dla potencjalnych inwestorów.

Badanie Ernst & Young wykazało również, że SSE stanowią dobre narzędzie do tworzenia współpracy w ramach sieci powiązań kooperacyjnych, które mogą stanowić bazę do inicjowania struktur o charakterze klastrów. Klastry i strefy mają podobne cele i mogłyby wzmacniać efekty swojej działalności. Zapewnienie podmiotom zarządzającym strefami narzędzi do wspierania działalności klastrów przyczyniłoby się do ich przyspieszonego rozwoju, a w efekcie zwiększyłoby atrakcyjność stref dla inwestorów w kolejnych latach.

„Mapa drogowa” wydłużenia funkcjonowania SSE

Dalsze funkcjonowanie SSE po 2020 r. nie powinno budzić wątpliwości Komisji Europejskiej, przy założeniu że strefy będą wpisywać się nadal w ramy wspólnotowej polityki regionalnej, a przepisy strefowe będą zgodne z regulacjami wspólnotowymi w zakresie pomocy regionalnej. Wydłużenie funkcjonowania SSE pozostaje w gestii Rady Ministrów i wymaga nowelizacji poszczególnych rozporządzeń strefowych. Proces wydłużenia powinien nastąpić w trakcie roku 2012, aby aktualnie obowiązujący okres funkcjonowania stref nie wpływał znacząco na spadek ich atrakcyjności. Dostosowywanie stref do unijnych zasad pomocy regionalnej jest procesem cyklicznym i niezależnym od okresu funkcjonowania stref, a wynika ze zmian przepisów wspólnotowych na początku każdego okresu budżetowego UE. W efekcie zasadne jest rozważenie bezterminowego przedłużenia okresu funkcjonowania stref.

Konferencja prasowa odbyła się w środę, 28 września, w Ministerstwie Gospodarki. Link:

http://www.mg.gov.pl/node/14561