Tylko w 2014 roku sektor finansów publicznych otrzymałby ponad 40 mld złotych dodatkowych wpływów z podatku VAT i CIT, przy założeniu, że szara strefa zostałaby w kraju całkowicie wyeliminowana. Kolejne miliardowe korzyści przyniosłoby budżetowi państwa ograniczenie plagi wyłudzeń VAT, zwłaszcza w branżach wrażliwych, co zredukowałoby tym bardziej lukę podatkową. To główne wnioski wyników badania, przedstawionych w raporcie UN Global Compact Poland „Przeciwdziałanie Szarej Strefie w Polsce”. Partnerem merytorycznym dokumentu jest firma doradcza EY.
– Wydarzenia z ostatnich dni pokazują, że zagadnienia szarej strefy nie są wydumanym problemem, ale realnym i ważkim zagadnieniem, szczególnie dla Ministerstwa Finansów – powiedział Minister Finansów Paweł Szałamacha, otwierając konferencję. Wskazał, że według szacunków przygotowanych przez różne instytucje szara strefa w Polsce może wynosić od 12% PKB do nawet blisko 24%. – To pokazuje, o jakich pieniądzach mówimy i jak przesunięcie nawet kliku procent do „białej strefy" pozytywnie wpłynie na naszą gospodarkę – ocenił szef resortu.
– Przeciwdziałanie szarej strefie jest kluczowe dla poprawy stabilności i bezpieczeństwa Państwa. Im więcej szarej strefy, tym więcej korupcji, zaburzonej konkurencyjności i zorganizowanych grup przestępczych, które z premedytacją wykorzystują niedociągnięcia legislacyjne czy słabość egzekucji prawa przez organy ścigania i wymiar sprawiedliwości – podkreślił Kamil Wyszkowski, Dyrektor Global Compact Poland.
Resort finansów już w tym roku planuje wdrożenie wszechstronnej strategii walki z szarą strefą. Zwalczanie luki podatkowej w zakresie podatku VAT i akcyzy oraz niezgodnego z prawem wykorzystywania przez nieuczciwe podmioty cen transferowych, służące „odsysaniu” polskich firm z zysku – to pierwszorzędne cele, poprzez realizację których ministerstwo ma zamiar przeciwdziałać szarej strefie i luce podatkowej w Polsce. Będą to zmiany ustawowe oraz zaktywizowane działania operacyjne.
– Zmiany powinny być przyjazne dla przedsiębiorcy, a państwo nie powinno się kojarzyć z tworem wrogim – stwierdził Wiceminister Rozwoju Jerzy Kwieciński. Mają temu służyć m.in. Plan na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz Konstytucja Biznesu. – Rządowa strategia zwalczania szarej strefy będzie nosiła proaktywny charakter – zapowiedział z kolei Wiceminister Finansów Wiesław Jasiński. – Będzie ona aktywnie się zmieniać i się rozwijać. Najpierw trzeba odrzucić założenie, że rynek sam się ureguluje – dodał.
Partnerem merytorycznym raportu jest firma doradcza EY. – Kluczowe są bolączki sektorowe branż takich jak: paliwowa, bukmacherska, tytoniowa czy spirytusowa. Przykładowo, pomimo zwiększania podatku akcyzowego, w 2013 i 2014 r. wpływy z tytułu akcyzy od wyrobów tytoniowych malały, do czego przyczynił się m.in. istotny wzrost szarej strefy na tym rynku. Szara strefa w tej branży w 2015 r. osiągnęła rozmiar odpowiadający co najmniej 24% całkowitego wolumenu spożycia wyrobów tytoniowych – powiedział dr Marek Rozkrut, Partner i Główny Ekonomista EY, lider Zespołu Analiz Ekonomicznych, zwracając uwagę na potrzebę wprowadzania różnych komplementarnych rozwiązań ograniczających to niekorzystne dla gospodarki zjawisko. Podkreślił także wagę inicjatywy UN Global Compact, zwracając uwagę na jej wyjątkowość i kompleksowość – To najszerszy program, który dotyka szarej strefy, wyłudzeń podatkowych i problemu korupcji w Polsce – powiedział.
Z kolei Zbigniew Liptak, Partner EY, lider Zespołu Doradztwa Regulacyjnego, przypomniał sukcesy odnoszone w walce z szarą strefą i wyłudzeniami podatkowymi, które pokazują, że można skutecznie walczyć z tymi zjawiskami. – W odpowiedzi na zidentyfikowane nieprawidłowości w obrocie stalą, w szczególności prętami stalowymi, ustawodawca wprowadził do krajowego systemu prawnego mechanizm odwróconego obciążenia VAT. Zgodnie z wyliczeniami EY, efekty wprowadzonych zmian to wzrost wartości legalnej produkcji prętów zbrojeniowych oraz wzrost tzw. zużycia jawnego tych wyrobów, co potwierdzają także dane Ministerstwa Finansów wskazujące na pozytywne efekty wprowadzenia regulacji, a w szczególności zwiększenie PKB nawet o 0,11%. Trzeba wykonać więc kolejny krok i m.in. rozprawić się z plagą wyłudzeń VAT w branży paliwowej, z szarą strefą w branży tytoniowej i spirytusowej. Trzeba także zadbać o skuteczne prawo na rynku zakładów bukmacherskich i automatów o niskich wygranych – powiedział.
Przedstawiciele branż zagrożonych szarą strefą zgłaszają postulaty, których realizacja ma na celu optymalizację polskiego ustawodawstwa oraz usprawnienie działań służb państwowych. Jak dotąd sytuacja pozostaje niepokojąca. – Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego szacuje, że w roku 2015 z tytułu przestępczości gospodarczej w obrocie paliwami do budżetu państwa nie wpłynęło przynajmniej 10 miliardów złotych. Wg informacji Ministerstwa Finansów w 2015 kontrola skarbowa wykryła wyłudzenia VAT w obrocie paliwami na kwotę ponad 7 miliardów złotych – oświadczył Leszek Wieciech, Prezes – Dyrektor Generalny POPiHN.
Nie lepsza jest sytuacja w branży tytoniowej. Około 25% produktów to produktu nielegalne. Nie jest to już szara strefa lecz czarna strefa, bezczelny handel nielegalnymi produktami – Andrzej Kornatowski z British American Tobacco skomentował wyniki raportu – To tak jakby co czwarty samochód na drogach Polski byłby kradziony. Przemysław Dolski z Philip Morris International dodał, że główną przyczyną ogromnego rozrostu szarej strefy wyrobów akcyzowych są duże różnice w poziomie ich opodatkowania w Polsce i w krajach sąsiednich. Taka sytuacja napędza nielegalny handel produktami tytoniowymi – zarówno przemyt, jak i ich podrabianie.
Leszek Wiwała, Prezes Polskiego Związku Polskiego Przemysłu Spirytusowego potwierdził negatywną tendencję również w jego branży. – Szara strefa w sektorze alkoholi mocnych zmniejsza dochody Państwa z tytułu utraconych podatków o co najmniej 1,6 mld zł rocznie, szkodzi również uczciwie działającym przedsiębiorcom. Trudno precyzyjnie określić skalę nieprawidłowości, szacuje się, że nierejestrowane spożycie wynosi od 16% do 33% legalnego rynku. W ostatnich kilku latach obserwuje się znaczący wzrost importu skażonego alkoholu, m.in. z Węgier. Problem szarej strefy jest związany głównie z odkażaniem alkoholi technicznych, wysokim obciążeniem akcyzą wyrobów spirytusowych, brakiem koordynacji działań służb oraz umarzaniem spraw lub zbyt łagodnym orzecznictwem. Zaadresowanie tych obszarów pozwoli zmniejszyć skalę zjawiska, tym samym zwiększyć dochody budżetu państwa oraz zredukować zagrożenie dla zdrowia obywateli – powiedział.
W prezentacji raportu wzięli także udział przedstawiciele branży hazardowej. – Obecne uwarunkowania, zarówno prawne, jak i organizacyjne można natychmiast wykorzystać do walki z szarą strefą na rynku zakładów wzajemnych – podkreślał Grzegorz Sołtysiński, Członek Zarządu Totalizatora Sportowego. Dodając, że podjęte powinny być działania nie tylko edukacyjno-informacyjne dla graczy, ale także te związane z blokowaniem numerów IP nielegalnych operatorów, czy zwiększeniem kontroli płatności w stosunku do nich za pośrednictwem polskich podmiotów. – Oczywiście powyższe działania, bez przywrócenia konkurencyjności rynku zakładów wzajemnych, nie zlikwidowałyby zjawiska szarej strefy w pełni. W tym miejscu wymagane byłyby zmiany regulacji określających zasady funkcjonowania owego rynku – dodał. Przedstawiciel Totalizatora Sportowego zaznaczył także, że bez stworzenia substytutu usługi automatów o niskich wygranych, np. loterii pieniężnych w postaci zdematerializowanej, nie widzi możliwości podjęcia skutecznej walki z szarą strefą w tym obszarze.
W konferencji wzięli udział m.in.: Minister Finansów Paweł Szałamacha, Prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski, Wiceminister Rozwoju Jerzy Kwieciński, Wiceminister Finansów Wiesław Jasiński, Dyrektor Generalny Global Compact Poland Kamil Wyszkowski, Prezes Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego, Leszek Wieciech, Członek Zarządu Totalizatora Sportowego Grzegorz Sołtysiński, oraz Partnerzy EY: dr Marek Rozkrut i Zbigniew Liptak.
Konferencja odbyła się w ramach Programu Global Compact Poland „Przeciwdziałanie Szarej Strefie 2014 - 2020”. Głównymi partnerami branżowymi w Programie są Polska Organizacja Przemysłu i Handlu Naftowego oraz Totalizator Sportowy, partnerzy wspierający to Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy, British American Tobacco Polska, Philip Morris International Polska, Visa Europe i Business Centre Club. Badanie na zlecenie Global Compact Poland przeprowadziła firma doradcza EY.
O firmie EY
Firma EY jest światowym liderem rynku usług profesjonalnych obejmujących usługi audytorskie, doradztwo podatkowe, doradztwo biznesowe i doradztwo transakcyjne. Na całym świecie EY zatrudnia ponad 212 000 pracowników, których łączą wspólne wartości i przywiązanie do dostarczania klientom wysokiej jakości usług. Misją EY jest ciągłe usprawnianie rzeczywistości wyrażające się w haśle „Building a Better Working World”. Firma pomaga swoim pracownikom, klientom i społecznościom, w których funkcjonuje wykorzystać ich potencjał.
EY ma biura w ponad 150 krajach dzięki czemu może wspierać klientów w niemal każdym zakątku świata. W Polsce ma ponad 1800 specjalistów pracujących w 7 biurach: w Warszawie, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Poznaniu i Wrocławiu. Na lokalnym rynku EY wielokrotnie nagradzano tytułami najlepszej i najskuteczniejszej firmy doradztwa podatkowego wg. rankingu Dziennika Gazety Prawnej. Firma wygrywała również Ranking Audytorów Rzeczpospolitej.
EY angażuje się w działania na rzecz promocji przedsiębiorczości. Od 14 lat zaprasza kandydatów do startu w polskiej edycji konkursu Przedsiębiorca Roku, której zwycięzcy reprezentują nasz kraj w międzynarodowym finale World Entrepreneur of the Year organizowanym co roku w Monte Carlo.
Jednym ze społecznych zobowiązań EY jest też innowacyjny projekt z zakresu Społecznej Odpowiedzialności Biznesu o nazwie Sprawne Państwo. Jest to program mający na celu podniesienie efektywności i polepszenie skuteczności działania administracji publicznej w Polsce.
EY to także jeden z najlepszych pracodawców w Polsce. Przez trzy lata z rzędu (2012, 2013, 2014) firma otrzymywała tytuł Idealnego Pracodawcy według Uniwersum. Również trzykrotnie zajmowała pierwsze miejsce w badaniu „Pracodawca Roku®” prowadzonym przez międzynarodową organizację studencką AIESEC.
Aby uzyskać więcej informacji, wejdź na www.ey.com/pl
